prof. dr hab. Mikołaj Melanowicz
Prof. dr hab. Mikołaj Melanowicz - kierownik Katedry Języka i Kultury Japońskiej WSSM jest wybitnym znawcą literatury japońskiej. Jego obszerna 3-tomowa monografia pt.: "Literatura japońska" stanowi kanon polskiego dorobku z zakresu japonistyki. Opublikował liczne przekłady współczesnych pisarzy japońskich m.in. takich, jak: Ryūnosuke Akutagawa, Kōbō Abe, Jun'ichirō Tanizaki, Kenzaburō Ōe, Shūsaku Endō i wielu innych. W 1997 r. otrzymał Order Świętego Skarbu – najwyższe japońskie odznaczenie przyznawane cudzoziemcom.
I. BADANIA NAUKOWE
Główne problemy badawcze:
- Przemiany cywilizacyjne w Japonii w XX – XXI wieku
- Związki polsko – japońskie
- Religioznawstwo i kulturoznawstwo japońskie
Ważniejsze publikacje:
Dorobek naukowy i dydaktyczny pana prof. dr hab. Mikołaja Melanowicza pozwala w sposób jednoznaczny zaliczyć tego uczonego do osób reprezentujących dziedzinę nauk społecznych, w tym dyscyplinę „nauk o polityce”. Znajduje to wyraz w publikacjach pana prof. Melanowicza odnoszących się do procesów cywilizacyjnych w Azji Wschodniej ze szczególnym uwzględnieniem Japonii. „Przemiany cywilizacyjne”, jak stwierdza prof. dr hab. Andrzej Chodubski /Wstęp do badań politologicznych, Gdańsk 2004, s. 32/, stanowią jeden z dziesięciu przedmiotów „zainteresowania poznawczego politologii” .
Analizując dorobek naukowy i dydaktyczny prof. Melanowicza pod kątem osiągnięć politologicznych należy przede wszystkim wskazać na przygotowywaną aktualnie do druku nowatorską w polskiej nauce monografię, która stanowić będzie równocześnie podręcznik akademicki pt. Cywilizacja Japonii w XIX – XX wieku. Autor przedstawia w niej następujące zagadnienia:
Modernizacja państwa
- Wstęp: Teoria cywilizacji. O cywilizacjach Azji Wschodniej i „cywilizacji japońskiej”. Zdarzenia, które wpłynęły na zmiany systemowe w państwie.
- U progu Restauracji Meiji. Upadek starego ładu, budowa podstaw nowego państwa
- System władzy baku han taisei, sakoku saikeikoku, nichibei washin jōyaku, hemmuteki
- Rola prawa i etyki
Systemowe zmiany krok po kroku
- Umocnienie się lojalistów
- Wojna między dominium Satsuma a Anglią
- Pierwsza ekspedycja karna przeciw Chōsh
- Ruch antysiogunacki
- Wewnętrzne walki w Chōshū
Restauracja Meiji
- Reformy siogunatu w erze Keiō
- Konferencja Czterech Daimyō
- System polityczny oparty na reprezentacji
- Reforma urzędów centralnych
- Powstanie biurokracji powiązanej z klanami
- Dekret o powołaniu do wojska
- System wojskowy i policyjny
- Modernizacja systemu ekonomicznego
• Zniesienie regulacji feudalnych
• Reforma podatku ziemskiego
• Kształtowanie systemu pieniężnego i finansowego
• Postępująca inflacja
• Rozwój komunikacji i łączności
• Nowy system poczty
• Rozwój przemysłu zbrojeniowego
Zachodnia cywilizacja w Japonii. Bummei kaika
Polityka religijna
- Rozdział sintoizmu i buddyzmu
- Buddyzm
- Chrześcijaństwo
Reforma systemu oświaty
- Instytucje szkolnictwa wyższego
- Proklamacja o wychowaniu
- Wprowadzenie nauki zachodniej
- Wydawanie gazet i czasopism
- Święta państwowe
Rząd Meiji wobec traktatów z mocarstwami zachodnimi
- Polityka ugodowa rządu wobec mocarstw zachodnich
- Stosunki z Chinami
- Wojsko japońskie na Tajwanie
- Umowa japońsko-koreańska
- Ustalenie granic kraju
- Traktat o wymianie Kuryli i Sachalinu
- Ruch na rzecz wolności i prawa dla ludu
- Petycja w sprawie ustanowienia demokratycznego parlamentu
- Powstanie stowarzyszeń politycznych
Rozdział trzech władz administracji, legislacji i sądownictwa
- Edykt o powołaniu parlamentu
- Narodziny partii
- Kształtowanie się kapitalizmu
Modernizacja kraju
- Konstytucja Meiji
• System arystokratyczny
• System gabinetowy
• System wojskowy
• System biurokracji - Uchwalenie konstytucji Dainihon Teikoku Kempō
- Stanowienie współczesnych kodeksów
Japonia po wojnie. Partie i biurokracja
- Wojna japońsko-rosyjska
- Wojna japońsko-rosyjska i kształtowanie się imperializmu japońskiego
Rozwój kapitalizmu po wojnie japońsko-chińskiej. Sytuacja społeczna
- Druga rewolucja przemysłowa
- Narodziny ruchów społecznych
- Pierwsze ruchy robotnicze
- Utworzenie związków zawodowych
- Ustawa o spokoju publicznym i policji
- Utworzenie partii socjalistycznej
Dorobek naukowy prof. Melanowicza w dziedzinie nauk społecznych, w dyscyplinie nauk o polityce uzupełniają liczne szkice pokazujące społeczno-polityczny obraz Japonii w XX i XXI wieku.
- Akira Kurosawa – Ran: między ładem a chaosem. Symboliczna wizja świata w filmowej opowieści Akiry Kurosawy, w: W. Laskowska-Smoczyńska i P. Kletowski, - Akira Kurosawa – twórca japoński, twórca światowy, Biblioteka Muzeum manggha, Kraków 2011, s. 123-133.
- They Are Like Demons: Two Plays by Mukōda Kuniko: Ashura no gotoku and Fuyu no undōkai, w: A. Jabłoński, S. Meyer, K. Morita (red.), Civililsation of Revolution. Civilisation of Evolution. Metamorphoses in Japan 1900-2000, Kraków 2009, s 45-53.
- Literatura japońska w Polsce jako dialog kultur, w: K. Gawlikowski, M. Ławacz (red.) Japonia na początku XXI wieku. Polityka, gospodarka, społeczeństwa i stosunki z Polską, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 257-274.
- Nihon bunka kenkyū to Nihon bummeigaku to Pōrando ni keru Nihon bungaku kenkyū (studia nad kulturą i cywilizacją japońską, a studia nad literaturą japońską w Polsce), w: Y. Shirahata et al. (red.), Japanese Studies: Past, Present and Future. Breaking New Ground for Research In Culture, Internatioal Research Center for Japanese Studies, Kioto 2007, s. 9-15.
- Winds over Ryūkyū by Chin Shunshin: Between Literature and History, w: J. Kreiner (red.), Japaneseness versus Ryukyuanism, Bier'sche Verlagsanstalt, Bonn 2006, s. 103-110.
- Globalisation and Native Tradition: Some Remarks on the Situation of Handcrafts, Fine Arts, and Folk Culture Japan and Poland, w: S. Inaga, P. Fister (red.), Nihon no dentō kōgei saikō. Soto kara mita kōgei no shōrai to sono kanōsei. Traditional Japanese Arts and Crafts in the 21st Century, Center for Japanese Studies, Kioto 2005, s. 389-400.
- Polisystemowość i polisemizm w cywilizacji i kulturze japońskiej, w: J. Danecki, A.Flis (red.) Wartości Wschodu i wartości Zachodu. Spotkania cywilizacji, Uniwersitas, Kraków 2005, s. 149-171.
- Protest i gniew w japońskim „skarbcu wartości”, w: A. Duszak, A. Pawlak (red.) w: Anatomia gniewu. Emocje negatywne w językach i kulturach świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2003, s. 99-108.
- Bummeigaku to spite no nihongaku. Bummei to spite Nihon. Bunka kenkyū to spite no nihonkenkyū (Nowe rozumienie japonologii jako studiów nad cywilizacją, Japonia jako cywilizacja, japonistyka jako studia nad kulturą), w: Kōbe Daigaku Kokusai Shimpojiumu shōinkai (red.), Sekai no naka no nihongaku (Japonistyka w świecie), Perikansha, Tokio 2003, s. 101-127.
- Sintoizm, w: H. Zimoń SVD (red.), Religie w świecie współczesnym. Zarys problematyki religiologicznej, TN KUL, Lublin 2000, s. 325-349.
- Time In Japanese Culture, w: E. Czaplejewicz, M. Melanowicz (red.), Categories of Time and Space in Eastern and Western Poetics, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992, s. 9-24.
- The Symbolism of the Cat In Aoneko by Hagiwara Sakutarō, w: “Asiatische Studien Etudes Asiatiques”, LXV, 2(011), Peter Lang, Bern…..2011, s. 563-574.
- Vision of History in the Japanese TV Drama, “Rocznik Orientalistyczny” Tom LXII, zeszyt 1 (2009), Warszawa 2009, s. 107-116.
- Cnotliwi cenzorzy, rozpustni pisarze, w: Japonia w Polsce. W 90. Rocznice nawiązania stosunków oficjalnych między Polską a Japonią, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012
- Banned Books and Literary Censorship. The Case of Tanizaki Jun’ichirō, w: Censure, autocesure et tabous, Mas de Vert, Editions Philippe Picquier, 2010
- Globalization and Native Tradition. Some Remarks on the Situation of Handicrafts, Fine Arts, and Folk Culure in Japan and Poland. W: Inaga Shigemi, Patricia Fister (red.) Nihon no dentō kōgei saiko. Soto kara mita kōgei no shōrai to sono kanōsei. Wydawnictwo Kyoto International Research Center for Japanese Studies, Kioto, 2005, s.389-400.
- „Nie ma historii” – Shiby Ryōtarō rozumienie dziejów”, „Przegląd Orientalistyczny” 2001, 3-4, s. 159173.
II. DYDAKTYKA
Dorobek dydaktyczny prof. Mikołaja Melanowicza jest również imponujący. Jest on promotorem 13 rozpraw doktorskich, recenzentem w 4 przewodach habilitacyjnych, autorem 1 opinii profesorskiej oraz autorem recenzji w doktoracie honoris causa uczonego koreańskiego Cheong Byung Kwona.
III. DZIAŁALNOŚĆ ORGANIZACYJNA
- Kierownik Katedry Języka i Kultury Japońskiej WSSM w Łodzi
- wiceprezes Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego – 1973 – 1984
- wiceprezes Europejskiego Stowarzyszenia Studiów Japonistycznych (EAJS) – 1975 - 1988
Wyrazem uznania dla osiągnięć naukowych i dydaktycznych prof. Mikołaja Melanowicza jest jego wieloletnie członkowstwo w Komitecie Nauk Orientalnych PAN. Prof. Melanowicz jest odznaczony wieloma orderami, w tym Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2005) oraz Orderem Świętego Skarbu – Złote Promienie ze Wstęgą od Cesarza Japonii (2007).